ترومای روانی جنگ ایران اسرائیل
بامداد ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ جنگ ایران و اسرائیل با تجاوز هواپیماهای جنگی اسرائیلی به حریم آسمان ایران و اقدام به ترور فرماندهان نظامی و شبه نظامی ایران به شکل رسمی آغاز شد. این جنگ با غافلگیری عموم مردم و مسئولان همراه شد. اما پس از گذر حدود ۱۲ ساعت سیستم دفاعی کشور خود را بازیابی کرده و پنجه در پنجه با دشمن به مقابله پرداختند. مردم عادی هم با نهایت هوشیاری، هوشمندی و خردورزی با مدیریت شرایط، از تشدید بحران جلوگیری کرده و با نهایت همدلی و ساختن سیستمی به هم پیوسته شرایط عبور از این بحران خانمان سوز را مهیا کردند.
ترومای روانی جنگ ایران اسرائیل و اثر آن بر روی شهروندان عادی و غیر نظامی
تصور کنید که در خواب شبانه ی آرام هستید. طبق تجربه ی چندین دهه زیسته ی خود، با صدای بلند انفجار و لرزش منزل یا شکستن شیشه ها از خواب بیدار نشده اید. اما این اتفاق به ناگاه رخ می دهد. صفحات مجازی را اسکرول می کنید و اخباری میبینید مبنی بر اینکه دشمن به خاک ما حمله کرده و کابوس سالیان به واقعیت پیوسته است.
شاید شهروندان ایرانی تصاویر حمله ی آمریکایی ها یا اسرائیلی ها به فلسطین، لبنان، سوریه، عراق، افغانستان و… را در اخبار تلویزیون یا صفحات مجازی دیده بودند. اما این بار همه چیز زنده و از نزدیک بود، نه بازپخش یک ویدئوی ضبط شده در تلویزیون. سوال: آیا دیدن آن صحنه در تلویزیون با دیدن و شنیدن انفجار از نزدیک تفاوتی دارد؟
ترومای روانی جنگ ایران اسرائیل و تجربه ی زنده آن توسط شهروندان غیر نظامی
در ساختار سیستم اعصاب انسانی تجربه شبه مرگ یا نزدیک به مرگ برای خود فرد، دوستان یا اعضای خانواده میتواند آثار مخربی روی منابع عصبی روانشناختی فرد داشته باشد. همان طور که اشاره شد لازم نیست که الزاما خود فرد در معرض انفجار ترور یا تجارب شبه مرگ قرار بگیرد. بنابراین تمامی افرادی که از نزدیک شاهد انفجار، ترور، یا تجارب شبه مرگ قرار گرفته اند می توانند کاندید آسیب های روانشناختی ناشی از این جنگ به حساب بیایند. حال سوالی که مطرح می شود این است که متر و معیار و ملاک برای ارزیابی این آسیب چه می باشد؟
ترومای روانی جنگ ایران اسرائیل و تشخیص کلی آسیب
به طور کلی علامت های این آسیب را می توان در ۳ خانواده ی کلی طبقه بندی نمود:
- برانگیختگی زیاد که میتوان به موارد زیر اشاره نمود : از جا پریدن، مشکلات خواب، کاهش هشیاری(حتی خودتان هم متوجه می شوید که در تمرکز و حل مسائل ساده هم به مشکل بر خورده اید)، گوش به زنگی مفرط، مشکل در تمرکز حواس
- اجتناب و بی احساسی(کند شدن هیجان ها و کرختی عاطفی) : فرد سعی می کند از همه موقعیت ها یا رویداد هایی که می توانند خاطرات مربوط به رویداد تروماتیک را به یاد بیاورند اجتناب کند. برای مثال از خیابان، افراد و… خاص. همچنین احساس می کند که با دیگران ارتباط عاطفی ندارد و احساسات مثبتش از بین رفته است.
- تجربه ی مجدد : فرد به طور مرتب از جزئیات رویداد تروماتیک فلش بک های بسیار واضحی به خاطر می آورد و این تصاویر به طور دائم در کابوس های او نیز دیده می شود. بعضی از مشکلات عبارتند از : افسردگی، احساس گناه(اون ها مردن، آسیب دیدن، خونشون آتش گرفت، اما من سالم ماندم)، شرم، خشم، مشکلات جنسی، بیماری های فیزیکی، سومصرف مواد، افکار خودکشی و…
ترومای روانی جنگ ایران اسرائیل چه کسانی بیشتر در معرض آسیب هستند
اگر موراد زیر درباره ی شما صدق می کند هشیاری پیرامون علائمتان می تواند مفید باشد:
- تمایل به بر عهده گرفتن مسئولیت شخصی در رویداد تروماتیک و بدبختی کسانی که در آن حضور داشته اند
- عوامل رشدی مانند جدایی از والدین یا زندگی خانوادگی بی ثبات در اوایل کودکی
- سابقه PTSD در خانواده
- وجود سطوح بالای اضطراب یا اختلالات روانی پیش از رویداد تروماتیک
بهترین عامل پیش بین در مقاومت زیاد در مقیاس PTSD ضریب هوشی بالاست. علت می تواند این باشد که بین سطح IQ و ایجاد استراتژی های کوپینگ یا مقابله برای مبارزه با آسیب روانی یا استرس، رابطه وجود دارد.
ترومای روانی جنگ ایران اسرائیل و درمان اثربخش
طبق پژوهش های انجام شده گزینه های مناسبی برای مقابله با اثرات تروما های روانی وجود دارد. تکنیک هایی که عموما به آن ها اشاره می شود شامل حساسیت زدایی با حرکات چشم و بازپردازش(EMDR)، غرقه سازی تجسمی، بازسازی شناختی. مطالعات نشان می دهد درمان های مبتنی بر مواجهه بهتر از درمان های دارویی و حمایت اجتماعی پاسخ می دهد.
چند نکته جهت جمع بندی:
- اگر شما ترسیده اید، کاملا طبیعیست. سیستم اعصاب انسانی سالم در برابر حمله به قصد کشت، انفجار و… طبیعتا عکس العمل نشان می دهد.
- احتمالا نسبت به محرک های مختلف همچون صدای برخورد، بسته شدن درب، تخلیه سطل زباله محله توسط کارگران شهرداری و… حساس شده اید و عکس العمل نشان می دهید. این حساسیت احتمالا به تجارب شما در روز های جنگی پشت سر گذاشته ارتباط دارد.
- به هیچ عنوان خودتان را ملامت نکنید. شما مسئولیتی در قبال مواجهه با پیامد های خوی تجاوزگری دشمن ندارید. بسیاری پیرامون پاس نشدن چک ها، فرزند آوری، پیش بردن کار جدید، خرید و بر عهده گرفتن مسئولیت مالی سنگین، ازدواج و… خود را ملامت می کنند. در شرایطی که مسئولان غافلگیر شدند، ملامت کردن شهروندان عادی به خاطر غافلگیری و آسیب دیدن در این شرایط جنگی، منطقی و اخلاقی به نظر نمی رسد.
- از ارزشمندی و اثربخشی روابط سالم و همدلانه پیرامون خود غافل نشوید. دست ها و آغوش های به هم پیوسته توانی فرای تصور جهت مقابله با روزهای سخت و دشوار به ما هدیه می دهند.
اگر به هر دلیلی احساس نیاز به گفتگوی بیشتر پیرامون موارد فوق داشتید، خوشحال می شویم به شما کمک کنیم.
مطالعه ی مطلب زیر نیز می توند مفید باشد: اختلال روانی افتخار یا حقارت
