فوبیا های خاص(Specific Phobias) عبارتند از ترس های افراطی، غیرمنطقی و مداوم نسبت به یک شیء یا یک وضعیت خاص. فوبیا ریشه ی یونانی دارد و از فوبوس، یکی از خدایان یونانی که دشمنان خود را می ترساند، مشتق شده است.
محرک های فوبیا زا معمولا ترس بسیار شدیدی ایجاد می کنند و به همین دلیل، افراد فوبیک، برای اجتناب از آن ها استراتژی هایی به کار می برند تا احتمال مواجه شدن با محرک های فوبیا زا به حداقل برسد(رفتارهای ایمن ساز یا اجتنابی). افراد فوبیک معمولا می دانند که ترس آن ها از یک موقعیت یا رویداد فوبیا زا بیش از حد، زیاد یا غیرمنطقی است.
اما این افراد مجموعه ای از باورهای فوبیک(Phobic Beliefs) ایجاد کرده اند که ظاهرا ترس آن ها را در کنترل دارد. این باورها در درون خود اطلاعاتی به همراه دارند. اطلاعات درباره ی این که چرا فکر این یا آن محرک تهدید آمیز است و وقتی در وضعیت فوبیک قرار دارند چه واکنشی نشان دهند(مثل اجتناب از مواجهه با آن محرک).
امروزه بسیاری از روش های درمان فوبیا های خاص برای این طراحی شده اند که باورهای غلط را به چالش بکشند و آن ها را با افکار بهتری جایگزین کنند که نزدیک شدن به محرک های فوبیا زا و مواجهه با آن ها را تشویق و تقویت می کنند.
شیوع فوبیا های خاص
به گزارش DSM-5 در آمریکا، نرخ شیوع ۱۲ ماهه برای فوبیای خاص در جامعه حدود ۷% تا ۹% و در اروپا حدود ۶% تخمین زده می شود. نرخ شیوع در کودکان حدود ۵% و در ۱۳ تا ۱۷ ساله ها حدود ۱۶% است. نرخ شیوع در افراد مسن تر کمتر است(۳% تا ۵%).
نسبت زنان مبتلا به مردان مبتلا، تقریبا ۲ به ۱ است. هرچند نرخ شیوع بسته به نوع شیء فوبیک، تفاوت دارد. یعنی زنان بیشتر فوبیای حیوانات، فوبیای محیط طبیعی و فوبیای موقعیتی دارند. در حالی که هر دو جنس به طور تقریبا مساوی فوبیای خون، فوبیای زخم و فوبیای آمپول را تجربه می کنند.
شایع ترین فوبیا های خاص
اکثر فوبیا ها، معمولا روی گروه کوچکی از اشیا و موقعیت ها متمرکز می شوند و مهم ترین آن ها عبارتند از: فوبیای حیوانات مثل مار، عنکبوت، موش، سوسک، حلزون، کرم و…، اختلال اضطراب اجتماعی، فوبیای دندانپزشکی، فوبیای آب های عمیق، فوبیای ارتفاع، کلاستروفوبیا(ترس از محیط های بسته) و مجموعه ای از فوبیا های خون، زخم و آمپول.
سایر فوبیا ها عمومیت کمتری دارند و از این لحاظ که تا چه حد تهدید واقعی به حساب می آیند، می توان آن ها را غیر عادی دانست. از این گونه فوبیا ها می توان ترس از انواع پنبه مثل گوش پاک کن، دکمه، شکلات، عروسک و گیاهان را نام برد.
معمولا اگر فرد از یک فوبیای خاص رنج ببرد، احتمال این که از یک یا چند فوبیای دیگر نیز رنج ببرد بیشتر خواهد بود. بنابراین احتمال کاموربیدیتی(همبودی زمانی رخداد) برای همه ی فوبیا ها بالاست.
در مورد نوع محرک ها و رویداد هایی که می توانند باعث فوبیا های بالینی شوند، تفاوت های فرهنگی مهمی وجود دارد. مثلا تای جین کیوفوشو نوعی سندروم ژاپنی است که ویژگی آن ترس از خجالت زده کردن دیگران یا توهین به آن هاست. این مورد با فرهنگ غربی و اختلال اضطراب اجتماعی که در آن فرد از خجالت زده شدن یا توهین شدن از طرف دیگران می ترسد، تفاوت زیادی دارد.
در مورد ترس از حیوانات نیز تفاوت های فرهنگی دیده می شود. برای مثال در جوامع غربی نسبت به جوامع شرقی مثل هند و ایران، ترس از عنکبوت شیوع بیشتری دارد. در ایران ترس از سوسک حمام بیشتر مشاهده می شود.
تفاوت های فرهنگی نشان می دهد که ترس را تا اندازه ای عوامل فرهنگی تعیین کرده و به رشد آن کمک می کنند.
درمان
طبق پژوهش های انجام شده و شواهد تجربی درمان های شناختی رفتاری یا CBT بهترین و موفق ترین گزینه برای درمان فوبیا های خاص می باشد.
تجارب شخصی از مراجعان مبتلا به فوبیا های خاص:
- فرد به واسطه ی هراس از مکان های بسته، حاضر بود تا ۲۰ طبقه را با پله بنوردد، اما از آسانسور استفاده نکند.
- مرد متاهل و زن و بچه دار ۱۰۰ کیلو وزن، بواسطه ی ترس از آمپول با داد و بیداد می گفته «یا زهرا!».
- فرد به حدی از سوسک می ترسیده که با به زبان آوردن کلمه ی سوسک گریه می کرده.
- فرد مبتلا به خاطر ترس از گربه، مسیر خود را در هر لحظه عوض می کرده.
- فرد به واسطه ی ترس از ارتفاع، حتی حاضر نبوده سر کلاس های درس دانشگاه خود که در ارتفاعات تهران بوده شرکت نماید.
- فردی بسیار با نفوذ، به خاطر ترس از پرواز مجبور بوده که ساعت ها رانندگی کند تا در جلسات و مراسم مهم شرکت کند. خروجی این سیستم خستگی شدید ایشان و از دست دادن بسیاری از موقعیت های عالی کاری بوده.
نکته ی بسیار مهم: درمان علمی و اصولی این اختلالات در صورت همکاری مناسب مراجع، به غایت آسان و ساده می باشد!
کپی برداری بدون ذکر منبع عملیست غیر اخلاقی و تفاوتی با دزدی ندارد! از این که منبع را با ذکر لینک مستقیم ذکر می نمایید متشکرم!
هیچکدوم به پای فوبی من نمیرسه:))))))
فکر کنم اسمش فیلو فوبیا بود :!!!!!