فرشاد رضائی نامدار، روان درمانگر و مدرس دانشگاه

انتقادات وارد شده به مشاوران روانشناسان و روان درمانگران در ایران

1
انتقادات وارد شده به مشاوران روانشناسان و روان درمانگران در ایران
انتقادات وارد شده به مشاوران روانشناسان و روان درمانگران در ایران

انتقادات وارد شده به مشاوران روانشناسان و روان درمانگران در ایران

انتقادات وارد شده به مشاوران روانشناسان و روان درمانگران در ایران، انتقاد شماره ۱:
روانشناسان ایرانی راهکار و راه حل نمی دهند و فقط حرف مراجع را گوش می کنند.
اما پاسخ به این انتقاد:

طبق اصولی که مشاوران و روانشناسان از آن پیروی می کنند، ارائه ی راهکار و راه حل به مراجع عواقبی دارد از جمله اینکه: مراجع را به مشاور وابسته می کند، یعنی اگر اینگونه باشد که مشاور به مراجعش راه حل بدهد مراجع احتمالا بدون اینکه مهارت حل مسئله اش را یاد گرفته باشد، صرفا پاسخ مسئله را از فرایند مشاوره به دست آورده است.

معمولا مشاوران با به کار بستن تکنیک ها و رعایت کردن اصولی سعی می کنند اضطراب مراجع را کاهش دهند تا وی با بررسی به دور از هیجان مشکل خود و با یاد گرفتن اصولی از علم روانشناسی مشکل خود را با کمک مشاور و نه توسط مشاور حل کنند. یاد گرفتن این اصول روانشناختی مراجع را حداقل برای مدت قابل قبولی از مراجعه به مشاور بی نیاز می گرداند یعنی همان چیزی که مشاور می خواهد مراجعش به آن دست یابد(استقلال و موثر بودن مراجع) هدف مشاوران یاد دادن ماهیگیری است نه دادن ماهی.

ایراد دیگر ارائه ی مستقیم راهکار توسط مشاور مسئولیت ناشی از این راهکار است. برای مثال در مسائل بسیار حساس خانوادگی که موارد ازدواج و طلاق بحث می شود. ارائه ی یک راهکار از سوی مشاور یا روانشناس بر اساس قوانین احتمال ممکن است عواقب منفی در پی داشته باشد.

بنابر این چه از نظر اخلاقی و چه از نظر روانشناختی معمولا ارائه ی راهکار مستقیم عمل توصیه شده ای برای مشاوران نیست. سعی بر این است که خود مراجع که دنیای خود را بهتر از هر فرد دیگری درک می کند راه حل خود را پیدا کند ومسئولیت اقدام خود را هم بر عهده بگیرد.

انتقادات وارد شده به مشاوران روانشناسان و روان درمانگران در ایران، انتقاد شماره ۲:

من پیش دکتر … رفتم، نه تنها حالم خوب نشد بلکه بدتر هم شدم و اصلا راضی نیستم.

پاسخ:

این که مراجع در همان جلسه ی اول با چهره ای بشاش و سرحال از کلینیک مشاوره خارج شود هدف مشاوران نیست! این که مراجع را از نظر هیجانی شارژ کرده و به او در باغ سبز نشان دهیم کار دشواری نیست. اما این برانگیختگی هیجانی تا چه مدت دوام خواهد آورد؟! ۱ روز؟ ۳روز؟ ۱ هفته؟ چقدر؟ بعد از مدتی باز مسائل و مشکلات حل نشده و نا تمام خودشان را به رخ خواهند کشید.

بنابراین مشاوران ممکن است در طی روند درمان و جلسات روی مسائلی از مراجع کار کنند که با استفاده از مکانیزم های دفاعی پس رانده شده اند و از حوزه ی هوشیاری و آگاهی دور مانده اند. اما پرداختن به این مسائل که زیربنای بسیاری از ترس های انسان هاست می تواند با روبرو کردن مراجع با این ترس ها و اضطراب ها آگاهی وی را از وضعیت خود بالا برده، باعث تخلیه ی هیجانی شده و روند درمان را تسریع کند.

احتمالا با تکمیل شدن و ادامه دادن به فرایند درمان اثرات طولانی مدت درمان آشکار خواهد شد. بنابراین قضاوت از روی چند جلسه ی اول مشاوره قضاوتی منطقی نیست و نباید انتظار حل شدن تمام مشکلات مراجع را در همان جلسات اول داشته و فکر کنیم که روانشناس در یک جلسه برایمان معجزه خواهد کرد. مشکلی که مراجع سال هاست با آن درگیر است در عرض ۱ ساعت بهبود پیدا نخواهد کرد.

انتقادات وارد شده به مشاوران روانشناسان و روان درمانگران در ایران، انتقاد شماره ۳:

ما در فامیلمان مشاوری داریم. من و همسرم نیز مشکلاتی داریم. تصمیم گرفتیم پیش ایشان برویم اما ما را نپذیرفتند و گفتند شما را به یکی از همکاران ارجاع می دهم. این حرکتشان ما را بسیار ناراحت کرد.

پاسخ:

روانشناسان و مشاوران طبق اصول اخلاقی که به آن پایبندند ممکن است مراجعان فامیل را نپذیرند، به این دلیل که در جلسات مشاوره و روان درمانی عمیق احتمالا درباره ی خصوصی ترین مسائل فرد و یا خانواده صحبت به میان آید. با توجه به اینکه مشاوران به حریم خصوصی خانواده ها(به ویژه) و افراد حساسیت خاصی قائل هستند به همین دلیل معمولا از پذیرفتن افراد درجه یک و نزدیک فامیل به عنوان مراجع خودداری کرده و آن ها را به همکاران دیگر ارجاع می دهند.

به بیانی شفاف تر مشاور و روانشناس بایستی فردی نا آشنا باشد. تصور کنید که شما از یکی از فامیل های خود که روانشناس است خدمات مشاوره و روان درمانی دریافت می کنید. پس از مدتی جلسات مشاوره ی شما به اتمام می رسد. اما در این میان شما مجبورید که با فامیل روانشناستان در جمع های مختلف دیدار کنید. در حالی که تمام مسائل خصوصی زندگی خود را به وی گفته اید. این رویارویی شما با روانشناستان ممکن است حس خوبی به شما ندهد. در حالی که اگر رواشناس شما غریبه باشد، ملاقات های شما فقط محدود به جلسات مشاوره و روان درمانی در کلینیک خواهد بود. آن هم زمانی که شما بخواهید روانشناستان را ملاقات کنید.

روانشناسان هم برای این که مراجعان احساس راحتی بیشتری داشته باشند حتی ممکن است در محیط های غیر کلینیکی که به طور تصادفی مراجع خود را می بینند، اظهار آشنایی نکنند. چرا که ممکن است مراجعان در جمع دیگران معذب شوند که این آقا یا خانم که بود؟ و در این جا ممکن است مراجع مجبور به توضیح این مساله باشد که بنا به فلان دلیل به روانشناس مراجعه می کرده و نهایتا احساس خوبی را تجربه نکند.

 

نکته: البته بسته به رویکردی که مشاور یا روان درمانگر از آن استفاده می کند، مدل ارائه ی راهکار متفاوت است. برای مثال در اختلالات خاصی همچون اختلالات اضطرابی یا افسردگی، لازم است که درمانگر رویکردی مستقیم داشته باشد و عملا مراجع را هدایت کرده و او را به سمت درمان ببرد. در چنین اختلالاتی موضوع با مشکلات بین فردی که اغلب موضوع تصمیم گیری در میان است متفاوت است.

به طور شفاف بایستی گفت که در تصمیم گیری ها نباید انتظار داشت که مشاور مسئولیت تصمیم گیری مراجع را به عهده بگیرد.

 

1 Comment
  1. mina says

    در مورد بند دو :
    به شرطی که کل جلسات مشاوره کمتر از ده جلسه نباشه وقتی مشاور عجله داره تا مراجع راهشو بکشه بره ، مراجع هم عجله داره نتیجه بگیره 😀

Leave A Reply

Your email address will not be published.

هشت − یک =

سوالی دارید؟ با ما صحبت کنید!
مکالمه را شروع کنید
سلام! برای چت در WhatsApp پرسنل پشتیبانی که میخواهید با او صحبت کنید را انتخاب کنید
ما معمولاً در چند دقیقه پاسخ می دهیم